Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde Anadolu’da milli mücadele hareketi örgütlenirken, Osmanlı Devleti mali olarak ne durumdaydı? 1919 sonbaharına giderek bu soruya yanıt verelim:
Osmanlı Devleti’nin Maliye Nazırı Tevfik Bey, 15 Eylül 1919’da Ajans Havas’a verdiği demeçte ülkenin mali tablosunu şu rakamlarla ortaya koymuştur: “Türkiye’nin mali vaziyeti: Sarfiyat (harcamalar) 79 milyon, Varidat (gelir) 42 milyon Osmanlı lirası.” Fransız tüccarların Türk tüccarlardan 54 milyon frank alacakları var. Türkiye’nin borçlu olduğu ülkeler arasında yüzde 60’la Fransa başta geliyor. Borcun yüzde 26’sı Almanya’ya, yüzde 14’ü ise İngiltere’ye.
Fransız Le Temps gazetesi 8 Eylül 1919 tarihli sayısında şöyle diyor: “Bu paraların kaybolmasına razı olabilir miyiz? Asla!”
13 Eylül 1919 tarihli bir gazete haberinde ise ihracat ve ithalat rakamları verilmektedir: “Uçurumun önünde: İhracatımız 8 milyon, ithalatımız 28 milyon.” H. Ragıp, İfham).
Mali sıkıntılar içinde olan Ali Rıza Paşa Hükümeti, 11 Ekim 1919 tarihinde 1.500.000 liralık gümüş para bastırmaya karar vermiştir.
Akşam gazetesinin 27 Ağustos tarihli haberine göre “İstanbul öğretmenleri aylardır maaş alamıyor.” İl özel idaresi bütçesinden maaş alan ilkokul öğretmenleri, geçmiş aylıklarının ödenmesi ve bundan sonra maaşlarının düzenli ödenmesi için 1920 yılı Mart başında İstanbul’da grev yapacaklardır.
Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti İdare Tarihi, Açıklamalı Yönetim Zamandizini (1919-1928), 1919 yılı.